Asgari ücret tespit komisyonunun 2022 yılında uygulanacak asgari ücreti belirleme çalışmaları devam ediyor. Komisyonun bu hafta içinde son toplantısını yaparak kararını açıklaması bekleniyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin ile TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay ve Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Genel Başkanı Özgür Burak Akkol’un son toplantı öncesi Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşme yapması planlanıyor.
Ergün Atalay’ın Bakan Bilgin’e, net 4 bin liranın altında bir asgari ücreti kabul etmeyecekleri mesajı verdiği belirtiliyor. Beklenti ise 4000 – 4100 TL arasında yoğunlaşıyor. Ancak, net asgari ücretin 4 bin lira olabilmesi için yüzde 42, 4100 lira olabilmesi için de yüzde 45 oranında artış yapılması gerekiyor.
Komisyonun işçi ve işveren kanadını oluşturan TÜRK-İŞ ve TİSK, sosyal güvenlik primi işçi payında 5 puan indirim yapılmasını, gelir vergisi dilimindeki artıştan asgari ücretlilerin etkilenmemesini istiyor. TÜRK-İŞ, HAK-İŞ ve DİSK Genel Başkanları ise asgari ücret görüşmeleri öncesinde yaptıkları ortak açıklamada asgari ücretin tümüyle vergi dışı bırakılmasını talep etti.
İşçinin eline geçen net asgari ücrette yüksek oranlı bir artış yapılabilmesi için vergi ve prim indirimi yapılmasında işçi ve işveren kesimi de hemfikir.
ASGARİ ÜCRETTEN 752 TL KESİNTİ YAPILIYOR
Brüt asgari ücretten yüzde 14 oranında sigorta primi işçi payı, yüzde 1 işsizlik sigortası primi işçi payı, yüzde 15 oranında gelir vergisi, binde 7.59 oranında da damga vergisi kesiliyor. Buna göre, 3577.50 TL’lik mevcut brüt asgari ücretten 500,85 TL sigorta primi, 35,78 TL işsizlik sigortası primi, 456,13 TL gelir vergisi, 27,15 TL damga vergisi kesintisi yapılıyor. Gelir vergisinin 268,31 TL’si asgari geçim indirimi (AGİ) olarak iade ediliyor. Böylece, bekâr asgari ücretli işçiden her ay 187.82 TL vergi alınıyor. Toplam kesinti tutarı 751,60 TL’ye ulaşıyor.
Eşi çalışmayan üç çocuklu veya eşi çalışan 5 çocuklu asgari ücretliler yılın ilk sekiz ayında vergi ödemiyorlar. Bunların ödemeleri gereken vergiler AGİ yoluyla iade ediliyor.
Ancak, son yıllarda yüzde 15’lik gelir vergisi dilimine giren kazanç tutarı düşük artırıldığı için asgari ücretliler yılın ilerleyen aylarında yüzde 20’lik gelir vergisi dilimine giriyor. Bekâr asgari ücretlilerin yüzde 20’lik gelir vergisinden doğan kayıpları ilave AGİ ile telafi ediliyor. Böylece bekâr işçi için ocak ayında net asgari ücret ne ise aralık ayında da o tutar eline geçiyor.
Buna karşılık, evli ve çocuklu işçilerin eline geçen net ücret vergi dilimindeki artış nedeniyle ilerleyen aylarda azalıyor. Nitekim 2021 yılında eşi çalışmayan 3 çocuklu işçinin eline ocak-temmuz döneminde AGİ ile birlikte toplam 3013.72 TL net ücret geçer iken, bu tutar ağustos ayında 2997,36 TL’ye, eylül ayından itibaren de 2861,68 TL’ye düştü.
DÜNYADA ÜÇÜNCÜ SIRADAYIZ
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 2020-2021 Küresel Ücret Raporu’na göre, gelişmiş ve gelişmekte olan 42 ülkede bekâr ve çocuksuz asgari ücretli işçiden yapılan kesinti oranları bakımından ilk sırayı Macaristan alıyor. Macaristan’da asgari ücretten yüzde 19 oranında sosyal güvenlik primi, yüzde 15 oranında vergi olmak üzere toplam yüzde 34 oranında kesinti yapılıyor. Macaristan’ı toplam yüzde 25 kesinti ile Almanya izliyor. Almanya’da yüzde 20 sosyal güvenlik primi, yüzde 5 de vergi kesiliyor.
Üçüncü sırayı paylaşan Bulgaristan, Fransa ve Türkiye’de ise toplam yüzde 22 oranında kesinti yapılıyor. Sosyal güvenlik primi kesintisi Bulgaristan’da yüzde 14, Fransa’da yüzde 11, Türkiye’de (işsizlik sigortası primi dahil) yüzde 15 oranında; vergi kesintisi ise Bulgaristan’da yüzde 9, Fransa’da yüzde 11, Türkiye’de ise yüzde 7 oranında bulunuyor.
Türkiye’nin altında en yakın durumdaki Japonya’da yüzde 16 oranında prim, yüzde 5 oranında vergi kesiliyor. Toplam kesinti yüzde 20’ye ulaşıyor. Ukrayna’da sadece yüzde 20 oranında vergi kesiliyor, ayrıca prim kesintisi yapılmıyor. Benzer durum Rusya için de geçerli. Bu ülkede de sadece yüzde 13 oranında vergi alınıyor.
Buna karşılık Ruanda, Arjantin, Hindistan, Malezya, Yunanistan, Çin gibi ülkelerde ise sadece sosyal güvenlik primi kesintisi yapılıyor, vergi alınmıyor.