Nazar Nedir?
Farsça kökenli kem sözcüğü makûs, üzücü manalarına gelir. Göz sözcüğü Türkçede görme organı manasına geldiği üzere tıpkı vakitte halk ortasında “kem göz” (kötü niyetli bakış) manasında da kullanılır. Arapça “nazar” sözü de göz/bakış manalarına gelir.
Türkçede nazar, ”beğenilen bir şeye berbat niyetle bakmak” manasında kullanılmaktadır. Nazar sözünün kelamlık manası ise bakmak, görmek ve düşünmektir. Nazar, halk ortasında daha çok beşerden beşere geçen bir gücün etkisi olarak bilinmektedir. Birebir vakitte beşerden objeye geçen bir güce sahip olduğu da görülmektedir.
Bazı toplumlarda kem gözün objeleri bile çatlatabildiğine inanılır. Mavi boncuğun bu enerjiyi kendisine çekerek yok edeceği fikri yaygındır. Sözün köz “ateş parçası” ile teması da dikkat caziptir. Bakışın yakıcı gücü olduğu düşünülür
Nazar; daha çok beğeni ve kıskançlık hissinin sonucunda ortaya çıkan bakış olarak tanımlanır. Öbür yandan bir insanı yahut bir şeyi ölçüsüzce sevme ve övmenin sonucunda da ortaya çıktığına inanılmaktadır.
Nazarın Tarihi
Mısır, Eski Sümer, Babil, Grek, Roma, Hint, Sâmi ve Pers üzere eski Avrupa kavimlerini de kapsayan farklı topraklar üzerinde nazar inancının bulunmuştur. Ve günümüze kadar yaşatıldığına rastlanmıştır. Ancak tam olarak hangi tarihte ve toprakta ortaya çıktığı bilinmemektedir. Ortaya çıkış tarihinin ise milattan evvel 4000’li yıllar olabileceği düşünülmektedir.
Nazar inancı Akdeniz ve Hint-Avrupa bölgelerinde epey yaygındır. Ama buna rağmen Güney Afrika, Avusturalya ve Amerika halkı tarafından bilinmediği anlaşılmıştır. Sonraki devirlerde Avrupalılar tarafından bu topraklara taşındığı düşünülmektedir. Araştırmacı Alan Dundes ise nazar inancının Mezopotamya kökenli olduğunu söyleyip nazarı, su-hayat, kuraklık-ölüm kavramları içerisinde değerlendirmiştir.
Nazar ve Göz İlişkisi
Göz, insan zihninin ve ruhunun maddi dünyaya açılan penceresi olarak görülmektedir. Bu bağlamda eski toplumlarda insanın içinde barındırdığı kıskançlığın ve ziyan verici gücün göz vasıtasıyla karşı tarafa geçtiğine inanılmıştır. Bu inanca nazaran insanın içindeki bu haset duygusu, gözündeki ışınlarla çıkıp gökyüzüne yayılmaktadır. Böylece etrafta bulunan canlılara ve objelere tesir etmektedir.
Bu nedenle eski kültürlerde hastalık, ani vefat, kaza ve bela üzere olaylar bilerek yahut kazara yapılmış nazarlara bağlanmıştır. Kıskanç bakan göze dair atıflara Tevrat’ta, Zerdüştlük literatüründe ve Hint atasözlerinde rastlanmaktadır.
Nazardan Korunma Şekilleri
Nazardan korunma formları kültürden kültüre farklılık göstermektedir. Her kültürde yaygın olarak yapılan bir uygulama ise Allah’ın ismini zikredip gözetici birtakım dualar okumaktır. Nazar değen şahsa tükürmek, onu kötülemek yahut muska takmak da sıkça yapılan uygulamalar ortasındadır. Nazardan korunmak için takılan muskalar da üçe ayrılmaktadır. Elbise dışına takılan muska, elbise içine takılan muska, meskenlerin görülen yerlerine takılan süslü ve abartılı objeler.
Mavi Gözlülerin Daha Mı Çok Nazarı Paha?
Mavi gözlülerin nazarının daha çok değdiği inancı, en fazla Anadolu toplumunda yaygın olan bir inançtır. Bu inancı şu biçimde yorumlayabiliriz. Anadolu insanına fizyolojik olarak baktığımızda daha çok kahverengi gözlü insanların olduğu görülmektedir. Ve mavi gözlü beşerler azınlıktadır. Bu sebeple azınlıkta olan insan tipinin dışlanması ve berbat özelliklerin o bireye yüklenmesi olarak görülebilir.
Kaynak:insancaakademi /wikipedia