İlaçlara yılda yalnızca bir sefer kur güncellemesi yapılmasının da tesiriyle şu an dört ilaçtan biri bulunamaz haldeyken, müteahhitlere yapılan kur güncellemesinin yılda bir defadan üç-dört sefere çıkarılması dikkat çekti.
Türkiye’de ilaç fiyatları belirlenirken baz alınan Euro kuru yılda bir sefer şubat ayında güncellenirken, bu yıl iki sefer güncellendi fakat kâfi olmayan bu güncelleme piyasada ilaç yokluğu yaşanmasına, hastaların ellerinde reçete eczane eczane ilaç aramasına yol açıyor.
Gelinen noktada ilaç yokluğu tansiyon, şeker ve kanser ilaçlarından sonra çocuk şurupları ve antibiyotiklere de sıçradı.
Halk sıhhatini tehlikeye atan bir sorun varken hala bir tahlil sunulamamış olması, akıllara inşaat kesimine verilen takviyeleri getirdi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, kamu ihalelerine girecek müteahhitleri yakından ilgilendiren inşaat ünite fiyatlarını, artan maliyetler nedeniyle bu yıl üç sefer güncelledi.
Bunun dışında kamu özel İşbirliği ile yapılan köprü ve otoyolların döviz cinsinden gelir garantilerine de geçen yıl iki defa güncelleme gelirken, bu yıl dört güncelleme geldi.
BAKANLIK DEVREYE GİRECEĞİNİ AÇIKLADI
AA muhabirinin Hazine ve Maliye Bakanlığından edindiği bilgilere nazaran, ilaca erişim sorunu artınca Hazine ve Maliye Bakanlığı devreye girdi.
Buna nazaran bakanlık, ilaç fiyatlarında şubat ayında yapılması planlanan düzenlemeyi, dalın tedarik, üretim ve planlamalarına takviye olmak maksadıyla öne çekmeye hazırlanıyor.
Bu düzenlemeyle, ham husus temini, üretim maliyetlerindeki artış ve üretim planlaması konusunda bölüme dayanak olacak uygulama hayata geçirilerek vatandaşların ilaca vaktinde erişimi sağlanacak.
HAZİNE’DEN KARAYOLLARI’NA 10 AYDA 76 MİLYAR TL
Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından açıklanan kamu harcamaları istatistiklerine nazaran, Karayolları Genel Müdürlüğü, 2022’de 85,3 milyar TL olarak belirlenen fakat 98,5 milyar TL’ye çıkarılan bütçe ödeneğinden, ekim ayı sonunda 80,5 milyar TL harcama yaptı.
Hazine, garanti ödemeleri ve artan döviz kuru nedeniyle Karayolları Genel Müdürlüğü bütçesine yılın birinci 10 ayında 76 milyar TL aktardı.
GARANTİ ÖDEMELERİNE 54 MİLYAR TL
Kara Yolları Genel Müdürlüğü’nün bütçesinden ise her ay milyarlarca lira garantilere ödeniyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bütçesinin görüşüldüğü Plan ve Bütçe Komitesi’nde açıklanan datalara nazaran, Karayolları Genel Müdürlüğü bütçesinin içinde 54 milyar TL kamu-özel işbirliği projelerine ayrıldı.
Yani köprü ve otoyol garanti ödemelerine 54 milyar TL ayrılmış oldu, bu da yaklaşık 3 milyar dolara tekabül ediyor.
‘KAYNAK VAR FAKAT SIHHATE DEĞİL, BETONA’
Sozcu.com.tr’ye konuşan Başşehir Üniversitesi İktisat Kısım Lideri Prof. Dr. Uğur Emek, kamu özel İşbirliği ile yapılan köprü ve otoyolların döviz cinsinden gelir garantilerine bu yıl dört güncelleme geldiğini söyledi ve “Kaynak var ancak önceliği sıhhate değil, betona vermek bir tercih meselesi” değerlendirmesini yaptı.
“SGK’yı da bütçeden finanse ediyorlar, Kara Yolları Genel Mdürülüğü’nü de… Birine ek bütçe yapıp fiyatları artırırken, ilaçların fiyatları ise artmıyor ve bu durum vatandaşın ilaç bulamamasına yol açıyor” diyen Prof. Dr. Emek, şöyle devam etti:
“Yapılan uygulamalara bakılınca istenilen yerlere kaynak ayrıldığı, harcama yapıldığı gözlemleniyor. Kur Muhafazalı Mevduatı çıkarıyorlar ancak EYT’lilere gelince hesap yapıyorlar. Bu hesap müteahhitlere yapılmıyor. Emsal formda kent hastanelerinde ödenek artırılıyor, köprülerde artırılıyor, pazarlık yordamı ihalelerde ödeme yapılıyor lakin tarıma, ilaca, EYT’liye gelince yapılmıyor. Bu bir tercih sıkıntısı.”
BAKAN ‘ÇÖZECEĞİZ’ DEDİ LAKİN DAL YANSILI: TEKLİFLERE KULAK ASILMADI
Öte yandan, Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, ilaç yokluğuna ait iki gün evvel yaptığı açıklamada “Piyasada eksikliği hissedilen ilaçlar olduğunu inkar edemeyiz. Sorunun farkındayız ve tahlilimiz var. Müsterih olunuz. Hastalarımızı biilaç bırakmayız. Sorunu en kısa müddette çözeceğiz” demişti.
Sozcu.com.tr’ye konuşan Ankara Eczacı Odası Lideri Taner Ercanlı, şu an yaşanan ilaç yokluğunun bir günlük bir problem değil, ilaçta bugüne kadar uygulanan yanlış fiyat siyasetlerinden kaynaklandığının altını çizdi ve şöyle dedi:
“Yıllardır söylüyoruz, ilaçtaki fiyat güncellemesi yıl içine yayılıp, 3-4 defa güncellenmeli. Bu bile ilaç yokluğunu çözmeyecektir lakin azaltacaktır” diyen Ercanlı, “Çözüm tekliflerine kulak asılsaydı bu sorun bugüne kadar bu kadar büyümezdi.”
‘HASTALAR ELLERİNDE REÇETE ECZANE GEZİYOR’
Gelinen noktada ilaç yokluğunun yüzde 25’leri aştığını ve çocuk şuruplarına da sıçradığını bilgisini veren Ercanlı, “Şu an bilhassa çocuk şuruplarında, antibiytiklerde, tansiyon ve kanser ilaçları ile tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlar başta olmak üzere tüm ilaç kategorilerinde sorun bulunuyor ve artık bu ilaç yokluğu önemli boyutlara ulaşmış durumda. Eczanelerdeki nöbetlerde oluşan kuyruklar inanılmaz düzeylerde. Hastalar ellerinde reçete eczane eczane gezip ilaç arıyorlar” diye konuştu.
‘YENİ İLAÇLAR DA TÜRKİYE’YE GELEMİYOR’
İlaç yokluğunun yalnızca aşikâr başlı ilaçların bulunamamasını kapsamadığının altını çizen Ercanlı, birebir vakitte dünyada yeni geliştirilen ve tedavilerde kullanılmaya başlanan kimi ilaçların da Türkiye’ye gelemediği bilgisini verdi ve hastaların bu ilaçlardan da yoksun kaldığını vurguladı.
FİRMALARIN ‘ZAM GELECEK’ BEKLENTİSİ DE ETKİLİ
Ercanlı’nın aktardığına nazaran, ilaç yokluğunun sürmesinin altında yatan bir başka neden de endüstricinin artırım talebi.
Şubat ayında güncellenecek olan ilaç fiyat kararnamesinin, ilaç yokluğundan ötürü erkene çekilebileceği ihtimallerinin piyasada dolaştığını söyleyen Ercanlı, “İlaçlar piyasaya bu yüzden kısıtlı veriliyor’ formunda bilgiler var. Bunun dışında mevcut kurun yetersizliği nedeniyle yabancı firmalar ithalatı kısıyor yor ya da durduruyor. Bu da bir yokluğa neden oluyor” dedi.
ECZACILAR ANLATTI: PEKALA NE YAPILMALI?
Peki ilaç yokluğunun tahlili için ne yapılmalı?
Ercanlı, kısa vadede yapılacak birinci şeyin ilaçtaki kur guncellemesinin yılda en az 3-4 defaya çıkarılması gerektiğini, bunun dışında ilaç ihtar sisteminin de devreye sokularak ilaçların belirli bir stok düzeyinin altına düştüğünde alarm verecek gerekli çalışmalar yapılması gerektiğini anlattı.
Ercanlı, uzun vadede yapılması gerekenlere ait ise şunları söyledi:
“Kutu bazında yüzde 87 civarında ilaç üretimi yurt içinde yapılıyor lakin TL bazında bu oran fakat yüzde 50’ye tekabül ediyor. Bir de bu yüzde 87’nin içindeki ham unsurların de yüzde 93’ü maalesef ithal. Bu dışa bağımlılık olduğu surece bu sorun sürecek.
İlacın stratejik eser statüsüne alınması gerek. Savunma sanayi üzere başka bir poltika belirlenmesi lazım. Aksi takdirde biz bu meseleleri daima yaşayacağız. Bunun dışında, yüksek teknoloji içeren ilaçların üretimini yurt içinde yapabilir hale gelmeliyiz.
Yani uzun vadede ham husus, yardımcı unsur, ilaç ambalajı ve yeni ilaç moleküllerinin geliştirilmesine yönelik, ilaca stratejik ehemmiyet veren devlet siyasetiyle yerli üretimin artırılması gerekiyor.”
Sozcu.com.tr’ye konuşan İstanbul Eczacılar Odası Lideri Pınar Özcan ise, tahlil olarak ilaçtaki kur güncellemesinden diğer bir fiyatlama sisteminin bulunması gerektiğini; fiyatları dövize endekslemenin ileride yeniden misal meseleler yaratacağını vurguladı ve şöyle dedi:
“Yılda bir sefer de olsa üç defa de olsa fiyat güncelleme tarihi yaklaşınca ilaçtaki bulunurluk sorunu artıyor. Bu kurgunun büsbütün değişmesi lazım.”