Gıda zehirlenmesi günümüzde hayli büyük bir sorun. Farkında olmadan sürdürdüğümüz alışkanlıklar, yediğimiz yemekler aslında sıhhatimizi önemli manada tehlikeye atıyor olabilir. Ancak bilmemek değil, öğrenmemek ayıptır diyerek bu sıkıntıya bir tahlil sunmak istedik. DSÖ’ye nazaran her yıl dünya çapında 600 milyon kişi, yediği yemekten ötürü zehirleniyor.
Peki oda sıcaklığında kalan bir yemeği, örneğin makarnayı tüketmek ziyanlı mı?
Gelin, geçmiş yıllarda yaşanan gerçek bir olay üzerinden açıklayalım.
Kaynak 1
Kaynak 2
Hayatınızda bir kere besin zehirlenmesi yaşadıysanız ne kadar sıkıntı bir durum olduğunu bilirsiniz. Daha önemli olaylara da yol açabilen besin zehirlenmesi, aslında dünya için büyük bir tehdit.
Independent’ta ‘Yemek zehirlenmesini önlemede ‘iki saat’ kuralı’ başlıklı bir yazı kaleme alan Prof. Dr. Mustafa Öztürk’ün aktardığına nazaran, Dünya Sıhhat Örgütü, her yıl dünya çapında 600 milyon kişinin zehirlendiğini, 420 bin kişinin ise direkt yahut dolaylı olarak besin ile ilgili hastalıklar nedeniyle öldüğünü belirtiyor.
Türkiye’de de durum pek iç açıcı değil.
Türkiye’de 2015-2020 yılları ortasında toplanan datalara nazaran, besin kaynaklı hastalıklar nedeniyle hastanelere 18 milyon 314 bin 239 müracaat yapıldı. Toplamda ise bin 174 kişi besin zehirlenmesi nedeniyle hayatını kaybetti.
Özetlemek gerekirse, her yıl 3 milyondan fazla kişi besin zehirlenmesi nedeniyle hayatını kaybediyor.
Peki besin zehirlenmesinden korunmak için meskende neler yapılabilir?
Evde besin güvenliğine dikkat etmek için öncelikle pişmiş yiyeceklerin güvenliğini sağlamak gerekiyor. Pişmiş yiyecekler, oda sıcaklığında yani mutfak masasında, tezgahında ne kadar uzun mühlet bırakılırsa bakteri oluşma riski de o derece artıyor.
Bakteri üretimini yavaşlatmanın en güzel yolu ise pişmiş yiyecekleri soğutmak.
Pişmiş yiyecekleri uzun müddet oda sıcaklığında tutmanın verebileceği ziyanı, bu örnekle çok daha güzel anlayacaksınız;
Belçika’da yaşayan 20 yaşındaki bir üniversite öğrencisi, vakit kazanmak ismine makarna haşlamış ve oda sıcaklığında bırakmıştı.
Makarnayı tam 5 gün sonra yemeye karar verdi. Üzerine bir domates sosu döktü, afiyetle yedi. Yediği sırasında ağzına gelen garip tadın ise domates sosundan kaynaklandığını düşündü.
Spor yapmak için dışarıya çıkan genç, yaklaşık 30 dakika içinde şiddetli bir karın ağrısı çekmeye başladı. Mide bulantısı, baş ağrısı, ishal…Tıbbi yardım almayan genç, uyuduğunda bu semptomların geçeceğini düşündü.
Fakat gençten haber alamayan ailesi, denetim için yanına gittiklerinde 20 yaşındaki üniversite öğrencisinin cansız vücuduyla karşılaştı.
Otopside, gencin besin zehirlenmesinden hayatını kaybettiği ortaya çıktı. Bedeninde “kızarmış pilav sendromundan” sorumlu olan “Bacillus cereus” bakterisinin varlığı tespit edildi.
Bacillus cereus zehirlenmesi, kestirim edebileceğinizden daha yaygın. 2003 yılında bir aile, makarna salatası yedikten sonra tıpkı bakteri nedeniyle besin zehirlenmesi yaşamış, 7 yaşındaki en küçük kız çocukları karaciğerinin iflas etmesi nedeniyle hayatını kaybetmişti.
Peki yemekleri nasıl ısıtmalıyız, ne kadar müddet saklamalıyız?
Bu soruların karşılığını Prof. Dr. Mustafa Öztürk veriyor.
Pişmiş yiyecekler 0 ila 2 saat içinde çabucak yenmelidir. 2 saat sonrasında ise ya 5 derecenin altında ya da 60 derecenin üzerinde koruma edilmelidir.
Sıcak yiyecekleri sıcakta, soğuk yiyecekler soğukta korunmalıdır.
Sıcak yiyeceklerin güvenliği açısından 60 derecenin üstündeki sıcaklıklar tercih edilmelidir.
Dondurulmuş yiyecekler ise 15 derecenin altında korunmalıdır.
Bakteriler 5 derece ila 32 derece sıcaklık aralığında süratli biçimde çoğalır. Bakterilerin sayısı 20 dakika üzere kısa bir müddette, neredeyse ikiye katlanır!
Bu sebeple, pişmiş bir yiyeceği oda sıcaklığında en fazla 2 saat tutmalısınız.