Kamuoyunda otomatik BES (bireysel emeklilik sistemi) olarak adlandırılan Otomatik katılım Sistemi’nde (OKS) değişiklik yapıldı. Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Yönetmelik uyarınca, otomatik BES’ten cayma veya ayrılma hakkını kullanarak çıkmış olan çalışanların, 3 yıl sonra bir defalığına sisteme yeniden dahil edilmesi öngörülüyordu. Söz konusu 3 yıllık süre, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Denetleme ve Düzenleme Kurumu (SEDDK) kararıyla 5 yıla çıkartılmıştı. Böylece, 2017 yılında sistemden cayma veya ayrılma hakkını kullanmış olan katılımcıların 2022 yılında zorunlu olarak yeniden sisteme dahil edilmesine başlanacaktı. 2017’yi izleyen yıllarda ayrılanlar da yine aynı şekilde beş yıl içinde yeniden sisteme alınacaklardı.
Dünkü Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile cayma veya ayrılma hakkını kullananların yeniden sisteme otomatik dahil edilmelerine ilişkin yönetmelik maddesi yürürlükten kaldırıldı. Böylece, işverenlerin, 2017 yılında sistemden ayrılmış çalışanlarını sisteme tekrar dahil etmelerine gerek kalmadı.
SEDDK yetkilileri, uygulama tarihinin yaklaşması dolayısıyla işverenlerden bu konuda kuruma sıkça soru geldiğini vurgulayarak, artık bir işlem yapmalarının gerekmeyeceğini belirttiler. İlk kez 2022’de başlaması öngörülen zorunlu geri dönüş uygulaması, başlamadan kaldırılmış oldu. Sistemden memnun olmayan çalışanların bir defa daha zorlanması kararından geri adım atıldı.
ÇALIŞANLARA KENDİ İSTEKLERİYLE DÖNÜŞ YOLU AÇIK
Öte yandan, Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmeliğin 22/E ve 22/N maddeleri uyarınca, cayma veya ayrılma hakkını kullanmasına rağmen yeniden otomatik katılım sistemine dahil olmak isteyen 45 yaş altı çalışanlar, talep etmeleri halinde işverenlerine başvurarak tekrar sisteme dahil olabilecekler. İsteğe bağlı dönüş uygulaması aynen devam edecek.
CAYMA HAKKI DEVAM EDİYOR
Yeni işe giren ve 45 yaşını doldurmamış çalışanlar işverenlerince otomatik katılım sistemine dahil edilmeye devam edecekler. 45 yaşın tespitinde, takvim yılının ilk günü esas alınıyor. Yaşı 18’den küçük olup sigortalı çalışmakta olanlar da sisteme otomatik olarak dahil ediliyorlar.
İşveren, işe aldığı çalışanın ücretinden kesilen yüzde 3 oranındaki katkı payını emeklilik şirketine yatırıyor. Çalışan, iki ay içinde cayma hakkını kullandığında, ücretinden işverence kesilerek yatırılan tutar kesinti yapılmaksızın iade ediliyor. Çalışanların cayma hakkı, bundan sonra da aynen devam edecek.
18 BİN LİRAYA KADAR DEVLET KATKISI
Çalışanlardan kesilen her 100 liraya karşılık devlet de bugüne kadar 25 lira katkı sağlıyordu. Ayrıca, sistemde kalmaya devam edenlere bin lira ilave devlet katkısı veriliyor.
Yeni yıldan itibaren devlet katkısı oranı yüzde 25’ten yüzde 30’a çıkartılacak. Böylece çalışanlar yatırdıkları her 100 liraya karşılık 30 lira devlet katkısı alacaklar.
Devlet katkısının aylık tutarı brüt asgari ücretin yüzde 30’una kadar çıkabiliyor. 2022 yılında asgari ücret 5004 lira olarak uygulanacak. Dolayısıyla otomatik BES’e katılanlara, yatırdıkları paraya bağlı olarak aylık 1500 liraya, yıllık olarak da 18 bin liraya kadar devlet katkısı sağlanacak.
Otomatik BES hesabı olanlar gönüllü bireysel emeklilik sistemine de devam edebiliyorlar. Gönüllü BES’e yapılan katkılar için de ayrıca yüzde 30 oranında devlet katkısı alabilecekler. Böylece 2022 yılında her iki BES’ten toplam 36 bin liraya kadar devlet katkısı alma hakkı bulunuyor.
Devlet katkısının yüzde 25’ten 30’a çıkartılmasının, otomatik BES’ten çıkmış olanların gönüllü olarak sisteme yeniden dönmelerini teşvik etmesi bekleniyor.
10 YIL, 56 YAŞ İLE EMEKLİLİK
Gerek gönüllü, gerek otomatik BES’te emekli olabilmek için sisteme giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde kalınması ve 56 yaşın doldurulması gerekiyor.
Üç yıllık süre dolmadan sistemden çıkanlara devlet katkısı ödenmiyor. Sistemde en az 3 yıl kalanlara devlet katkısı hesabındaki tutarların yüzde 15’i, en az 6 yıl kalanlara yüzde 35’i, en az on yıl kalanlara yüzde 60’ı, on yıl ve 56 yaş koşulunu birlikte yerine getirenler ile vefat veya maluliyet halinde ise yüzde 100’ü ödeniyor.
BES’teki getirilere vergi uygulaması ise şu şekilde oluyor: Sistemde on yıldan az kalmak suretiyle erken ayrılanlardan yüzde 15, 10 yıl süreyle sistemde kalmakla birlikte 56 yaşını doldurmadan ayrılanlardan yüzde 10 oranında vergi kesiliyor. Vergi kesintisi yatırılan anaparadan değil, nema geliri üzerinden yapılıyor. Emeklilik, vefat ve maluliyet nedeniyle ayrılanlardan ise yüzde 5 oranında vergi alınıyor. Ancak, emekliliği hak ettiğinde parayı topluca çekmeyip yıllara yayılan ödeme planı yapanlardan vergi kesilmiyor.