ABD’de Cumhuriyetçi lider adayı Donald Trump zaferini ilan ederken, Almanya’da Başbakan Olaf Scholz koalisyon hükümetini dağıttı. Yaklaşık üç yılın ardından Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve liberal Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan üçlü koalisyon çöktü. Böylelikle gelecek Kasım ayında yapılması beklenen seçimlerin, en geç 2025 baharında gerçekleştirilmesi öngörülüyor. Artık toplumsal demokratlar ve Yeşillerden oluşan bir azınlık hükümeti vazifede ve ‘topal ördek’ konumundalar. Trump’ın yalnızca birkaç saat evvel Beyaz Saray’a yine seçildiği ve açıkça düşmanca davrandığı Almanya, karar alamayacak bir hükümetle kalmak için herhalde daha makus bir vakit seçemezdi.
Çarşamba akşamı yapılan koalisyon komitesinin son toplantısında SPD, Yeşiller ve FDP, bütçe ve iktisat konusundaki uyuşmazlıklarını çözemedi. Bunun sonucunda Başbakan Scholz, FDP’li Maliye Bakanı Christian Lindner’i görevden aldı. Scholz, toplantıda Lindner ve FDP’ye daha düşük güç fiyatları ve yatırım primlerinden oluşan bir paket sunduğunu, ayrıyeten Ukrayna’ya dayanak için daha fazla mali kaynak talep ettiğini belirtti. Açıklamasında “Ancak, bir kere daha söz etmek zorundayım” diyen Scholz şöyle devam etti: “Federal Maliye Bakanı, hükümette ülkenin iyiliği için bu teklifi uygulamakta isteksizdi. Artık ülkemizi bu cins bir davranışla yüz yüze bırakmak istemiyorum. Tahlil yahut uzlaşmayı reddeden herkes sorumsuzca davranıyor. Federal Şansölye olarak buna müsamaha gösteremem.”
Scholz’un Lindner’e yönelik suçlamaları ortasında itimat ihlali, küçüklük, terbiyesizlik ve bencilliğin yanı sıra ‘ideolojik saplantı’ tabiri de yer aldı. Scholz, Lindner’i sert bir lisanla eleştirirken, kendi duruşunu öne çıkarıyordu.
TRUMP’IN KİEV’İ TEHDİDİ KRİZE YOL AÇTI
‘Trafik ışığı’ koalisyonunun çöküşündeki ana nedenlerden biri, tüm sonuçlarıyla birlikte Almanya’yı da etkileyen Ukrayna savaşıydı. Almanya, ABD’den sonra Ukrayna’nın en büyük destekçisi pozisyonunda. ABD, Rusya’nın Şubat 2022’de başlattığı taarruzdan bu yana Ukrayna’ya yaklaşık 85 milyar Euro yardımda bulunurken, Almanya 15 milyar Euro civarında destek sağladı. Avrupa Birliği (AB) aracılığıyla da Ukrayna’ya çoğunlukla mali olmak üzere yaklaşık 44 milyar Euro yardım aktarıldı.
Ancak Trump, Beyaz Saray’a ikinci sefer gelirken Kiev’e yardımları keseceğini açıkladı. Şayet bu tehdit gerçekleştirilirse Almanya’nın Ukrayna’ya daha fazla yardım yapması gerekecek. Gerçekten Çarşamba günü yapılan bütçe görüşmesinde, güvenlik maliyetlerini karşılayabilmek için Maliye Bakanı’ndan borç frenini özgür bırakması talep edildi. Görüşmeden bir hafta önce Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Trump’ın seçilmesinin Almanya’yı ‘güvenlik yatırımlarını artırmaya’ zorlayacağını söylemişti. Lakin Lindner, borç frenini gevşetme teklifini reddetti ve denk bütçe siyasetini savundu.
LINDNER’İN NEOLİBERAL DOKÜMANI ÜLTİMATOM ÜZERE ALGILANDI
Koalisyon önderleri iki buçuk saat boyunca bütçedeki milyarlarca Euro’luk açığı ve zayıflayan ekonomiyi nasıl güzelleştireceklerini tartıştılar. Scholz ve Yeşiller’den Ekonomi Bakanı Robert Habeck, Ukrayna ve İsrail’e takviyenin yanı sıra güç maliyetlerini düşürmeyi ve istihdamı muhafazayı hedefleyen maliyetli bir siyaset izliyor.
Öte yandan Lindner, ‘ekonomik dönüş’ ismini verdiği dokümanda yüksek gelir kümeleri için dayanışma ek fiyatının kaldırılmasını ve iklim siyasetinde değişiklik yapılmasını öneriyor. Lindner’in, bütçe görüşmesinden evvel açıkladığı bu 18 sayfalık evrak, koalisyon ortakları tarafından bir ‘ültimatom’ üzere algılandı. Görüşlere nazaran Lindner, hükümete son verme niyetini aslında günler öncesinde bu evrak aracılığıyla ortaya koymuştu. Lindner’in bu dokümanı, liberal bir iktisat anlayışı doğrultusunda, şirketlere daha fazla özgürlük tanınmasını savunuyor.
Sonuç olarak, bütçe görüşmeleriyle ‘trafik ışığı’ koalisyonu dağıldı. Ekonomik kriz devam ediyor ve Trump’ın tekrar seçilmesi Alman iktisadını olumsuz etkileyebilir. Trump’ın ithalata yüzde 10 vergi uygulaması halinde Alman iktisadı büyük ziyan görecek. Bunun sonucunda işsizlik artabilir. Bilhassa makine mühendisliği, ilaç ve otomotiv bölümlerindeki Alman şirketlerinin ABD pazarında zorlanacağı öngörülüyor.
Bu kriz ortamında azınlık hükümeti pozisyonuna düşen koalisyon ortakları, siyasi olarak ‘topal ördek’ oldukları için kıymetli kararlar alma gücünden mahrum kalmış durumda. Scholz, 15 Ocak’ta Federal Meclis’te inanç oylaması yapılacağını ve Mart ayı sonuna kadar yeni seçimlerin yapılabileceğini duyurdu. Şayet itimat oylamasında Başbakan’ın güvenoyu almazsa, Cumhurbaşkanı Federal Meclisi feshedebilir ve seçimler en geç Nisan başında yapılabilir.
Eğer Scholz muhalefetin baskısıyla inanç oylamasını erkene alırsa yeni seçim de buna paralel olarak erkene alınmış olacak. Almanya’nın iki Hristiyan demokrat partisi Hristiyan Demokrat Birliği (CDU) ve Hristiyan Toplumsal Birliği’nin (CSU) oluşturduğu siyasi ittifak CDU/CSU şimdiden en geç gelecek hafta Federal Meclis’te itimat oylaması yapılması davetinde bulundu. Bu durumda Alman halkı muhtemelen Ocak ayı başında yeni bir Federal Meclis seçecek. Lakin, tüm görüş ayrılıklarına karşın SPD ve CDU/CSU ittifakının gelecek aylarda yeterli geçinmesi gerekiyor. Zira bu günlerde eski partiler ortasındaki çekişmelerden en çok aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) ile popülist sol parti Sahra Wagenknecht İttifakı (BSW) faydalanıyor. Trump’ı birinci kutlayanların başında AFD’li siyasetçiler olduğu düşünüldüğünde, Almanya’da ‘eski parti’lerin siyasi çekişmelerinin Avrupa’nın yanı sıra Türkiye için de şimdiden öngöremeyeceğimiz siyasi sonuçlara yol açması mümkün.
