İş Kanunu’na tabi olarak hizmet akdiyle bir işverene bağlı çalışanlar, aynı işverene ait işyerlerinde en az bir yıl çalışmaları şartıyla, çalıştıkları her yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı alıyorlar. Ödenen kıdem tazminatı, altı ayda bir yeniden belirlenen tavan tutarı aşamıyor.
Bir yıl için ödenebilecek kıdem tazminatı tutarı, en yüksek devlet memuruna bir yıllık hizmeti için ödenen emekli ikramiyesine endekslenmiş bulunuyor. Buna bağlı olarak kıdem tazminatı tavanı her yıl ocak ve temmuz aylarında memur maaş katsayısına göre artırılıyor.
Kıdem tazminatı tavanı geçen yılın ilk yarısında 7 bin 639 TL, temmuz – aralık döneminde de 8 bin 284 TL olarak uygulandı. 2021’in ikinci yarısındaki enflasyon farkı ve hükümetin 2022 yılı kamu toplu sözleşme zammını yüzde 5’ten yüzde 7.5’e çıkartması nedeniyle kıdem tazminatı tavanı yeni yılın ilk yarısında 10 bin 800 TL olacak. Brüt ücreti 10 bin 800 lira olan da 25 bin lira olan da her bir yıl için 10 bin 800 TL kıdem tazminatı alacak.
Buna göre, on yıl çalışması olan bir kişinin ocak – haziran döneminde işten çıkartıldığında alabileceği kıdem tazminatı tutarı 108 bin TL’ye ulaşabilecek.
GİYDİRİLMİŞ ÜCRETİ 8.284 TL’Yİ AŞANLARA YANSIYACAK
Kıdem tazminatı hesabında çıplak brüt ücrete ilave olarak giyecek, yiyecek, ulaşım, yakacak gibi devamlılık arz eden sosyal yardımlar da dikkate alınıyor. Kıdem tazminatı, bu şekilde düzenli ödenen sosyal yardımlar dahil edilerek hesaplanan giydirilmiş ücret üzerinden ödeniyor.
Kıdem tazminatı tavanında yapılan artıştan, giydirilmiş ücreti 8 bin 284 liranın üzerinde olan çalışanlar faydalanacak. Örneğin, giydirilmiş ücreti 11 bin lira olan ve 15 yıl çalışması bulunan bir kişi aralık ayında işten çıkartıldığında en fazla 124 bin 275 lira kıdem tazminatı alabilecek iken, ocak ayında işten çıkartıldığında alacağı kıdem tazminatı tutarı 162 bin lirayı bulacak. Alabileceği kıdem tazminatı tutarı 38 bin lira artacak.
Kıdem tazminatı tavanındaki artış, giydirilmiş ücreti 8 bin 284 liranın altında olan çalışanları etkilemeyecek.
ASGARİ ÜCRETLİLERİN KIDEM TAZMİNATI DA ARTACAK
Kıdem tazminatı, iş akdinin sona erdiği tarihteki son ücret üzerinden ödeniyor. Asgari ücret ile çalışan ve yol, yemek yardımı gibi ilave bir ödemesi bulunmayan işçilerin bir yıllık hizmet karşılığı alabildikleri kıdem tazminatı 2021 yılında 3 bin 557 TL idi. Brüt asgari ücret yeni yılda 5004 liraya çıktığı için en düşük kıdem tazminatı tutarı da buna paralel arttı.
Özel sektörde ücretler genellikle çalıştıktan sonra ödeniyor. Ocak ayının ücreti 31 Ocak’ta veya şubat ayında ödenen işyerinde çalışan asgari ücretli işçi ocak ayında henüz yeni asgari ücret almamış olacak. Bu işçi ocak ayında işten çıkartıldığında eski asgari ücret üzerinden, şubat ayında işten çıkartıldığında ise yeni asgari ücret üzerinden kıdem tazminatı alabilecek.
Bazı işyerlerinde ise ücretler peşin ödeniyor. Ocak ayının ücreti 1 Ocak’ta ödenmiş olan asgari ücretli işçi bu ay içinde işten çıkartılırsa yeni asgari ücret üzerinden kıdem tazminatı alabilecek.
KENDİ İSTEĞİYLE İŞTEN AYRILIRKEN KIDEM TAZMİNATINA DİKKAT!
Emekliye ayrılma planı yaparken ya da 15 yıl sigortalılık 3600 prim günü gibi yaş dışındaki emeklilik koşulunu tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılanlar yüksek kıdem tazminatı almak için kıdem tazminatı taban ve tavanındaki bu artışları dikkate almalıdır.
Giydirilmiş ücreti kıdem tazminatı tavanını aşanlar kasım – aralık veya mayıs – haziran yerine ocak ve temmuz aylarında işten ayrılmaları halinde daha yüksek kıdem tazminatı alabilirler. Asgari ücret ile çalışanların ise kendi istekleriyle ayrıldıklarında kıdem tazminatı alma hakları var ise kasım – aralık yerine ocak ayında emekli olmaları halinde daha yüksek kıdem tazminatı almaları mümkün olur.
Brüt ücreti asgari ücretten yüksek, kıdem tazminatı tavanından düşük olanların ocak veya temmuz aylarını beklemesi gerekmiyor.